İslami ve hukuki açıdan stokçuluğun hükmü

Başta gıda ürünleri olmak üzere otomobil ve daha birçok alanda yapılan stokçuluk ile ilgili konuşan emekli imam Cemal Çınar, stokçuluğun İslam’da haram olduğunu, Avukat Ammar Çınar ise söz konusu fiilin hukuki olarak cezasının olduğunu söyledi.

Salgın süreciyle başlayan zamlar halkın alım gücünü düşürürken son dönemde enflasyon ve kur artışıyla birlikte her gün yeni zamların gelmesi sorunun daha da büyümesine neden oldu. Neredeyse her gün birçok alanda günlük olarak gelen yeni zamlar, yaşanan krizi fırsata çevirmek isteyenleri de harekete geçirerek ellerindeki ürünleri daha fazla paraya satmak, piyasadaki ürünleri toplayıp zam sonrasında daha fazla kar elde etmek için stokçuluk yapmaya başladılar.

Stokçuluk, hem piyasadaki dengeleri bozmakta hem de halkın alım gücünü düşürerek ekonomide istikrarsız bir durumun ortaya çıkmasına, güven sorununun oluşmasına neden oluyor.

Stokçuluğun İslam’daki ve hukuktaki hükmü ile ilgili konuşan uzmanlar, söz konusu fiilin hem İslam’da haram olduğunu hem de hukuki olarak yasaklandığını, tespit edilmesi halinde para ve hapis cezası gibi müeyyidesinin olduğunu ifade ettiler.

“Stokçuluk yapanlar tövbe etseler bile günahları silinmez”

Allah’u Teâlâ’nın rızkı insanoğlunun istifadesine sunmak için yeryüzüne gönderdiğini belirten emekli imam Cemal Çınar, rızkın paylaşımı esnasında kişinin kendi menfaati için toplumun zararına olacak şekildeki temin etmesinin haram olduğunu söyledi.

Haram olan fiillerden birisinin de ihtikâr (vurgunculuk-stokçuluk) olduğunu hatırlatan Çınar, “Bir mal elinde olduğu halde müşterisi istemesine rağmen yokmuş gibi stok edip, fiyatının artmasını bekleyip ardından satmaya ihtikâr denir. Günümüzde buna stokçuluk diyoruz. Resul-i Ekrem Aleyhisselamın bu konuda birçok hadisi şerifi vardır. Bu hadislerinden birisi; Lanet okuduğu 6 sınıftan olan stokçuluktur. Malı stok edip toplumun tamamına zarar vermeye çalışan insanlar, tövbe etseler bile sadece tövbe ederek günahları silinmeyenlerden birisidir. Çünkü bütün insanların hak ve hukukuna tecavüz manasına geldiği için kişi yaptığı herhangi bir günahtan tövbe ettiği gibi bundan da tövbe ederse, toplumun tamamından özür dilemediği müddetçe, hepsini tek tek bulup helallik istemediği müddetçe o günahın altında ezilir. Birkaç kuruş için tüm toplumun lanetini, bedduasını alarak stokçuluk yapmak bir mümine yakışmaz.” dedi.

“Toplumun bedduasını alan insanların mahşer günü hesabı çok çetin olur”

Çınar, “İslam tarihi içerisinde Müslümanların en çok sıkıntı çektiği dönemlerden birisi Mekke’de Müslümanlara uygulanan boykottur. Müslümanların uygulanan boykota sabretmesi, birlik ve beraberlik şuuru ile hareket etmesi, Müslümanların daha fazla gelişip Mekke’ye sığmayacak kadar genişlemesine ve Medine’ye hicret etmelerine, orada bir İslam devleti kurmalarına vesile oldu. Toplumun bedduasını alan insanların mahşer günü hesabı çok çetin olur. Bu vebalin altında ezilmemek için elinde olan mallarını doğal bir şekilde satışa sunmak sureti ile asla stokçuluk ve mal biriktirmeyelim.” diye konuştu.

Stokçuluğun hukuki anlamda suç olduğunu ve hem para hem de hapis cezası gibi müeyyidelerinin olduğunu hatırlatan Avukat Ammar Çınar, “Stokçuluk fiilinin hukuki olarak da yaptırımı var. Stokçuluk terimi, ‘Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği’nde, düzenlenen bir terimdir. Stokçuluk fiili, Olağanüstü Hal (OHAL), ekonomik kriz, afet dönemleri gibi dönemlerde piyasayı, üretim tedariklerini, perakende satışları gibi olumsuz anlamda etkiliyor. Stokçuluk fiili, ‘Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği’nin düzenlendiği gibi cezası da, Türk Ceza Kanununun 240’ıncı maddesinde düzenlenmiştir. TCK’nın 240’ıncı maddesine göre; Stokçuluk fiilinin işleyen kişiler hakkında, 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. 28 Mayıs 2020 tarihinde, ‘haksız Fiyat Değerlendirme Yönetmeliği’nin, müeyyide ve cezalar başlıklı maddesinde de OHAL, ekonomik kriz, dönemlerinde fahiş fiyat artışı yapanlar için 50 bin TL’ den 500 bin TL’ye kadar para cezası öngörülüyor.” şeklinde konuştu.

“Vatandaşlar stokçuluk yapanlar ve fahiş fiyat artışı yapanlar hakkında Gelir İdaresi Başkanlığı’nın sitesi üzerinde şikâyetçi olabilirler”

Stokçuluk ile ilgili şu anda mecliste yeni bir yasa tasarısının hazırlandığını söyleyen Çınar, son olarak şu ifadeleri kullandı:

“Şu anda meclisin gündeminde olan tasarıda bazı kanunlar hakkında değişiklik yapılmasına dair kanunla stokçuluk fiilinin cezaları da arttırılıyor. Yani stokçuluk fiili, son dönemlerde gündeme geldi. Bunun hukuki temeli var. Hukuki temele dayanarak, stokçuluk fiilini işleyen şahıslar hakkında cezalar uygulanabilir. Ayrıca vatandaşlarımıza buradan seslenmek istiyorum! Gelir İdaresi Başkanlığı’nın sitesine girdiğimizde orada ihbar bölümü var. Eğer bu tarz dönemlerde, halkımız şuanda çok mağdur, stokçuluk fiilinden sonra fiyatlar çok fazla artmış durumda, marketlerde, pazarlarda vesaire gördükleri stokçuluk veya fahiş fiyat artışını ihbar edebilirler.”